W praktyce Kancelarii bardzo często spotykamy się z przekonaniem Klientów, że prawo do kontaktu z dzieckiem przysługuje wyłącznie rodzicom tego dziecka. Tymczasem polskie przepisy przewidują możliwość domagania się określenia przez sąd sposobu uregulowania kontaktów z małoletnim dzieckiem przez inne osoby bliskie (oczywiście w sytuacji, kiedy przemawia za tym dobro dziecka).
Kto ma prawo do kontaktu z dzieckiem?
- Rodzice
To najbardziej oczywiste osoby uprawnionych. Nawet, jeśli jednemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska, nadal ma on prawo (i obowiązek) do utrzymywania kontaktu z dzieckiem. Uregulowanie tych kontaktów przez sąd często pozwala uniknąć konfliktów i nieporozumień.
- Babcia i dziadek
Babcia i dziadek odgrywają często bardzo ważną rolę w życiu dziecka. Mają oni prawo do utrzymywania relacji z wnukami, jeśli jest to zgodne z ich dobrem.
- Rodzeństwo
Rodzeństwo – brat lub siostra – również mogą złożyć wniosek o kontakty, jeśli ich relacja z dzieckiem jest istotna z punktu widzenia dobra dziecka. Utrzymanie więzi rodzinnych między rodzeństwem bywa szczególnie ważne w sytuacjach, gdy dzieci są wychowywane w różnych domach (np. przez różnych rodziców) lub rodzinach zastępczych.
- Inne osoby bliskie dziecku
Do tej kategorii należą np. ciocia, wujek, macocha, ojczym, a także partner lub partnerka jednego z rodziców, z którymi dziecko miało silną, emocjonalną więź. Jeżeli z jakiegoś powodu kontakt z tymi osobami zostaje zerwany, również mogą one ubiegać się o jego przywrócenie przez sąd.
Co trzeba wykazać w sądzie?
Sąd rodzinny kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka. Sam fakt pokrewieństwa lub wcześniejszej relacji to za mało. Konieczne jest wykazanie, że:
- kontakt będzie dla dziecka ważny emocjonalnie,
- relacja będzie miała pozytywny wpływ na rozwój dziecka,
- kontakt nie zagraża jego bezpieczeństwu ani równowadze psychicznej.
Warto przygotować się do postępowania, gromadząc dowody, które potwierdzają relację i korzyści płynące z jej utrzymania – mogą to być np. zdjęcia, wiadomości, zeznania świadków, a także opinie specjalistów. Możliwe również, że w toku sprawy, sąd zleci badanie dziecka przez biegłych.
Więc jak wygląda procedura?
Postępowanie o uregulowanie kontaktów z dzieckiem przebiega zazwyczaj według następujących kroków:
- Złożenie wniosku do sądu rejonowego (wydział rodzinny) – wniosek powinien zawierać uzasadnienie oraz propozycję sposobu kontaktów (np. dni, godziny, forma – osobista, telefoniczna, online).
- Przeprowadzenie postępowania – sąd może:
- wezwać uczestników do udziału w rozprawie,
- wysłuchać dziecko (jeśli ma odpowiedni wiek),
- zasięgnąć opinii biegłych z Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów (OZSS).
- Wydanie postanowienia – sąd oddala wniosek albo określa m.in. harmonogram kontaktów, ich formę oraz miejsce, w jakim mają się odbywać.
