Jedną z ważniejszych nowelizacji w ostatnim czasie jest ustawa o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z dnia 7 lipca 2022 r. (Dz. U. z 2022 r. poz. 2600 z późn. zm.). Jest to pakiet zmian wprowadzający m. in.:
- likwidację kary 25 lat pozbawienia wolności,
- karę bezwzględnego dożywotniego pozbawienia wolności,
- wyższe kary za najcięższe gatunkowo przestępstwa,
- podwyższenie sankcji za umyślne przestępstwo fałszywego oskarżenia innej osoby o popełnienie czynu zabronionego lub przewinienia dyscyplinarnego,
- podwyższenie progu wykroczenia w przypadku kradzieży i przywłaszczenia,
- zmiany w odpowiedzialności karnej nieletnich,
- obligatoryjny przepadek pojazdu mechanicznego.
W niniejszym artykule chcemy przybliżyć Państwu dwie z bardzo ważnych zmian, kluczowych w naszej ocenie dla Klientów naszej Kancelarii w sprawach, w których Państwu pomagamy: podwyższenie progu wykroczenia w przypadku kradzieży i przywłaszczenia oraz obligatoryjny przepadek pojazdu mechanicznego.
Podwyższenie progu wykroczenia w przestępstwie kradzieży i przywłaszczenia
W regulacjach karnistyczych możemy się spotkać z bitypem – „czynem przepołowionym”, czyli typem czynu zabronionego inkorporujący dwie grupy czynów, które w zasadzie spełniają te same znamiona, przy czym jedna grupa będzie zakwalifikowana jako przestępstwo, a druga jako wykroczenie – po spełnieniu dodatkowego kryterium. Znanymi w polskim ustawodawstwie bitypami są kradzież i przywłaszczenie, w których znamiona czynu zabronionego przestępstwa od wykroczenia odróżnia wartość przedmiotu kradzieży lub przywłaszczenia, określana w Kodeksie wykroczeń.
Dotychczasowa regulacja określona w art. 119 Kodeksu wykroczeń wskazywała, iż „Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 500 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.”
Omawiana nowelizacja wprowadziła w tym zakresie zmiany i obecnie artykuł ten zyskał brzmienie: „Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 800 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
Należy zauważyć, iż podniesienie ww. progu wzbudza negatywne emocje wśród sprzedawców, którzy obawiają się, że może to być zachęta do kolejnych i częstszych kradzieży. Podkreślić należy jednak, iż omawiana zmiana ma znaczenie ogólnospołeczne – może okazać się kluczowa, ponieważ pozwoli wyeliminować procesy karne „niższej wagi”, a tym samym ma szansę wpłynąć na efektywność działania polskich sądów karnych.
Obligatoryjny przepadek pojazdu mechanicznego
Jedną ze szczególnie istotnych zmian, jakie wprowadza ustawa, jest dodanie do Kodeksu karnego art. 44b, który stanowi, że:
- 1. W wypadkach wskazanych w ustawie sąd orzeka przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w ruchu lądowym.
- 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd, orzeka się przepadek równowartości pojazdu. Za równowartość pojazdu uznaje się wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a w razie braku polisy – średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego, przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustaloną na podstawie dostępnych danych, bez powoływania w tym celu biegłego.
- 3. Jeżeli ustalenie średniej wartości rynkowej pojazdu odpowiadającego pojazdowi, o którym mowa w §1, w sposób określony w §2 nie jest możliwe ze względu na szczególne cechy tego pojazdu, zasięga się opinii biegłego.
- 4. Przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu określonego w §2 nie orzeka się, jeżeli sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. W takim wypadku sąd orzeka nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
- 5. Przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie orzeka się, jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego jest niemożliwe lub niecelowe z uwagi na jego utratę przez sprawcę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie.
Przepis ten wejdzie jednak w życie później niż większość zmian wprowadzonych nowelizacją, gdyż dopiero w dniu 14 marca 2024 roku. Czemu już teraz zwracamy uwagę na tę zmianę i jakie niesie ona za sobą konsekwencje?
- Nowelizacja wprowadza możliwość orzeczenia przez sąd przepadku pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w ruchu lądowym.
- W nowelizowanej ustawie zaszła zmiana, w porównaniu z tym, co zakładały przepisy, które miały wejść w życie w marcu 2024 roku. Zakładały one pierwotnie możliwość konfiskaty pojazdu przy zawartości alkoholu niższej niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3w wydychanym powietrzu. Po zmianach wystarczy, że kierowca będzie miał już powyżej 1 promila alkoholu we krwi lub 0,5 mg/dm3 w wydychanym powietrzu.
- Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd, orzeka się przepadek równowartości pojazdu. Za równowartość pojazdu uznawać się będzie wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a w razie braku polisy – średnią wartość rynkową pojazdu ustaloną na podstawie dostępnych danych.
- Przepadek pojazdu mechanicznego oraz przepadek równowartości pojazdu nie będzie orzekany, jeżeli sprawca prowadził auto, która do niego nie należało, wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. W takim wypadku sąd orzeknie nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
- Przepadku auta oraz przepadku równowartości pojazdu sąd nie będzie orzekał, jeśli będzie to niemożliwe lub niecelowe z uwagi na jego utratę przez sprawcę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie.
