W poprzednim artykule z niniejszej tematyki: „Prawo medyczne – wprowadzenie do zagadnienia” wskazaliśmy, iż w zakresie problematyki związanej z ochroną zdrowia najczęściej z naszej pomocy prawnej korzystają osoby, w przypadku których udzielona pomoc medyczna była nieprawidłowa i wywołała szkodę lub wyrządziła krzywdę, a także podmioty lecznicze, którym niesłusznie zarzucono wadliwe działanie.
Takie ww. niepożądane zdarzenie określane jest jako „błąd medyczny”, „błąd w sztuce lekarskiej” lub „błąd lekarski”. Taki błąd definiuje się jako działanie lub zaniechanie lekarza, lekarza dentysty, położnej, pielęgniarki, ratownika medycznego, farmaceuty lub innej osoby wykonującej zawód medyczny lub powiązany z działaniem służby zdrowia. Błąd taki musi być sprzeczny z zasadami i wiedzą medyczną i w konsekwencji powodować szkodę lub wywoływać krzywdę u pacjenta.
Wyróżniamy następujące rodzaje błędów medycznych (w szerokim znaczeniu):
- błędy medyczne w wąskim znaczeniu, tzw. błędy lekarskie:
- błąd diagnostyczny,
- błąd terapeutyczny,
- błąd wykonawczy,
- błąd organizacyjny podmiotu leczniczego,
- błąd techniczny.
Błąd diagnostyczny – potocznie nazywany jest błędną lub złą diagnozą. Polega na literalnie nieprawidłowej diagnozie, jak również na wadliwej ocenie stanu pacjenta mimo prawidłowego wyniku badania diagnostycznego. Błąd diagnostyczny może zostać popełniony przez nieprawidłowe działanie (np.: mylna interpretacja badań) lub także poprzez zaniechanie (przykładowo w sytuacji niezapoznania się z dotychczasową dokumentacją medyczną pacjenta).
Błąd terapeutyczny – często określany jest jako tzw. błąd w leczeniu. Występuje tak samo jak błąd diagnostyczny zarówno w postaci działania, jak i zaniechania. Polega na tym, iż podjęte zostaje leczenie niezgodne z nauką medycyny w zakresie dla lekarza dostępnym lub też, iż mimo istnienia takiego leczenia nie zostaje ono przeprowadzone w stosunku do pacjenta. Błąd terapeutyczny może polegać m. in.: na przeprowadzeniu zabiegu pomimo istnienia w tym względzie przeciwwskazań lekarskich lub zastosowaniu przestarzałej metody leczenia. Błąd w leczeniu może mieć charakter samodzielny (kiedy występuje mimo prawidłowo postawionej diagnozy), jednak często powiązany jest z błędem diagnostycznym, bowiem nieprawidłowa diagnoza zazwyczaj pociąga za sobą błędną metodę leczenia.
Błąd wykonawczy – dotyczy sytuacji, w których mimo braku błędu diagnostycznego (czyli przy prawidłowej diagnozie) i mimo braku błędu terapeutycznego (gdy zaaplikowano prawidłowe leczenie), wprowadzone leczenie zostało nieprawidłowo zrealizowane. W przypadku błędu wykonawczego o winie lekarza decyduje raczej nie tyle brak wystarczającej wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych, co nieuwaga czy nieostrożność przy przeprowadzanym zabiegu.
Błąd organizacyjny – to odbiegający od powyżej omówionych zdarzeń błąd medyczny spowodowany podjęciem nieprawidłowej decyzji przez osoby kierujące jednostkami medycznymi. W odróżnieniu od błędu diagnostycznego, błędu terapeutycznego i błędu wykonawczego, może zostać on popełniony przez podmiot odpowiedzialny za pełnienie funkcji administracyjnych (np.: dochowanie należytych procedur oraz wypełnienie wszelkich wymagań sanitarnych), niezależnie od posiadanych kwalifikacji zawodowych.
Błąd techniczny – polega na niepoprawnym realizowaniu lub braku realizacji decyzji lekarskich już podjętych. W odróżnieniu od błędów medycznych w wąskim znaczeniu (tzw. błędów lekarskich) może zostać popełniony przez personel szpitala. Do najczęściej występujących błędów medycznych technicznych w Polsce należy zaklasyfikować pomylenie tożsamości pacjenta.
Każde z wyżej opisanych nieprawidłowych zdarzeń medycznych może rodzić odpowiedzialność dyscyplinarną, cywilną lub karną podmiotu, który dopuścił się błędu medycznego.
