W dniu 22 marca 2021 r. w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt ustawy o fundacji rodzinnej. Od tego momentu rozpoczęły się konsultacje zewnętrzne, które mają trwać 30 dni. Wedle obecnych założeń projekt ustawy ma trafić do parlamentu w drugiej połowie 2021 r., a ustawa ma wejść w życie na początku roku 2022.
Fundacja rodzinna jest instytucją działającą w wielu europejskich państwach, m.in. Austrii, Niemczech i Liechtensteinie. Cieszy się ona powodzeniem jako forma sprawowania kontroli nad majątkiem wielopokoleniowych firm. Możliwość założenia takiej fundacji w Polsce ma zapewnić skuteczną i łatwiejszą sukcesję w firmach rodzinnych, budowę silnych marek oraz ochronę kapitału przed rozdrobnieniem i wypłynięciem za granicę.
Zasady funkcjonowania
Zgodnie z projektem ustawy, fundację rodzinną będzie można założyć na dwa sposoby: przez sporządzenie aktu założycielskiego u notariusza lub przez sporządzenie testamentu zawierającego odpowiednie oświadczenie o utworzeniu fundacji rodzinnej. Aby założyć fundację rodzinną fundator będzie musiał wnieść mienie o wartości co najmniej 100 000 złotych na realizację jej celów. Głównymi celami fundacji rodzinnej ma być gromadzenie, zarządzanie i ochrona majątku fundatora, zgodnie z jego wolą wyrażoną w statucie oraz zapewnienie środków dla wskazanych beneficjentów. Podstawowym dokumentem, określającym sposób działania fundacji rodzinnej ma być statut.
Fundatorem będzie mogła zostać jedynie osoba fizyczna, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (fundację będzie mogło założyć kilku fundatorów). Beneficjentami będą mogły być osoby fizyczne oraz organizacje pożytku publicznego. Fundacja rodzinna będzie więc formalnie właścicielem majątku fundatora. Uprawnienia beneficjentów powinny być ustalone przez fundatora (m.in. z dochodów i majątku fundacji będzie można finansować ich utrzymanie, edukację czy leczenie).
Organem zarządzającym fundacją ma być zarząd, a organem nadzoru – rada protektorów. Beneficjenci (wszyscy lub niektórzy) mają tworzyć zgromadzenie beneficjentów, które ma się zbierać jedynie w wyjątkowych sytuacjach (np. w celu uzupełnienia składu danego organu).
Opodatkowanie fundacji rodzinnych
Zgodnie z założeniami ustawy założenie fundacji rodzinnej nie ma wiązać się z żadnymi negatywnymi konsekwencjami podatkowymi, a wręcz przeciwnie, opodatkowanie wypłacanych przez fundację środków, ma wiązać się z udogodnieniami dla podatnika.
M.in. wniesienie mienia do fundacji przez fundatora nie będzie wiązało się z obciążeniami podatkowymi. Dochody fundatora i beneficjentów, z tzw. grupy zerowej otrzymane z działalności fundacji nie będą opodatkowane podatkiem dochodowych od osób fizycznych (ponieważ mają podlegać przepisom o podatku od spadków i darowizn). Działalność fundacji będzie opodatkowana na zasadach ogólnych.
Zachowek i świadczenie alimentacyjne
Prawdopodobnie będzie możliwe zrzeczenie się zachowku, a także rozłożenie go na raty, odroczenie terminu płatności czy nawet obniżenie jego wysokości w przypadku uwzględnienia przy obliczeniu zachowku przedsiębiorstwa. Świadczenie otrzymane od fundacji obniżą wartość zachowku. Fundacja będzie odpowiadała subsydiarnie za zobowiązania alimentacyjne fundatora powstałe także już po jej utworzeniu.
