Pod koniec czerwca bieżącego roku Prezydentowi i Marszałkowi Senatu przekazano ustawę o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z uzasadnieniem projekt ma przyczynić się do uporządkowania systemu ubezpieczeń społecznych między innymi poprzez ujednolicenie zasad objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Projekt ma również wyeliminować rozbieżności interpretacyjne, które pojawiły się na etapie stosowania obowiązujących przepisów
Jedna ze zmian ma dotyczyć „ozusowania” wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, partnerskiej i komandytowej. Proponowana zmiana ma zgodnie z uzasadnieniem projektu rozwiązać wątpliwości interpretacyjne, które pojawiły się w stosunku do tych osób. W myśl ustawy, za osobę prowadzącą działalność pozarolniczą uważa się m.in. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. Osoba prowadząca działalność pozarolniczą obecnie podlega ubezpieczeniom s od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności (z wyłączeniem okresu jej zawieszenia). Trudności interpretacyjne pojawiły się w zakresie ustalania momentu rozpoczęcia działalności wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej oraz partnerskiej. Wątpliwości te wynikają z rozbieżności dat pomiędzy nabyciem statusu wspólnika a rozpoczęciem działalności gospodarczej.
Według projektu wspólnicy ci mają zostać objęci ubezpieczeniami bez względu na okoliczności leżące po stronie spółki (np. prowadzenia przez nią działalności, uzyskiwanie przychodów czy zatrudnianie pracowników). W przypadku wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązek ubezpieczeń ma powstawać z dniem wpisania spółki do KRS albo od nabycia udziałów w spółce, obowiązek ma natomiast ustać z dniem wykreślenia spółki z KRS albo od dnia zbycia wszystkich udziałów w spółce. W przypadku wspólników spółki jawnej, komandytowej oraz partnerskiej obowiązek ma powstać z dniem wpisania spółki do KRS albo od dnia nabycia ogółu praw i obowiązków w spółce, a ustawać z dniem wykreślenia spółki z KRS albo zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce.
Kolejna projektowana zmiana ma pozwolić zrezygnować z instytucji ustawania ex lege dobrowolnych ubezpieczeń społecznych na skutek nieopłacenia składek w terminie. Według zamierzeń podleganie dobrowolnym ubezpieczeniom będzie następować od dnia wskazanego w formularzu zgłoszeniowym do dnia wskazanego w formularzu wyrejestrowania. W tym okresie składki na dobrowolne ubezpieczenie będą należne i dochodzone przymusowo. Proponowana regulacja odchodzi zatem od dorozumianego przystąpienia do ubezpieczenia poprzez opłacenie składki oraz wiąże się z podleganiem ubezpieczeniu nawet w sytuacji opłacenia składki po terminie lub nieopłacenia jej wcale. Taka zmiana ma uprościć zasady podlegania dobrowolnym ubezpieczeniom oraz zmniejszyć obowiązki administracyjne osób prowadzących działalność pozarolniczą, poprzez to, że nie będą one musiały składać wniosków o przywrócenie terminu na opłacenie składki.
Kolejne proponowane zmiany mają usprawnić dochodzenie należności z tytułu składek. Stosowanie przepisów egzekucji administracyjnej lub sądowej wiąże się z ponoszeniem kosztów tego postępowania, dlatego według wnioskowanych zmian nieopłacone należności z tytułu składek będą potrącane ze świadczeń wypłacanych przez ZUS, a nienależnie pobrane świadczenia emerytalno-rentowe z wypłacanych przez ZUS zasiłków. Według uzasadnienia projektu wprowadzenie takiego rozwiązanie nie będzie wiązało się ze zmniejszeniem ochrony świadczeniobiorców, gdyż potrącenia będą dokonywane na zasadach przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które określają m.in. rodzaje należności, które mogą podlegać potrąceniu oraz maksymalną wysokość potrąceń.
